Πολλοί Δήμοι στην Ελλάδα, ιδιαίτερα από τη περίοδο της οικονομικής κρίσης και έπειτα, βρίσκονται αντιμέτωποι με σοβαρές προκλήσεις στα οικονομικά και τη διαχείριση των προϋπολογισμών τους. Δεν είναι όμως όλοι οι Δήμοι το ίδιο. Ούτε στελεχώνονται και κατευθύνονται από τις ίδιες νοοτροπίες. Υπάρχουν πολλές οδοί για την σύγχρονη Αυτοδιοίκηση προκειμένου να διασφαλίσει νέες πηγές κονδυλίων για τα ταμεία της και να εξασφαλίσει την αναγκαία χρηματοδότηση. Παρακάτω εξετάζουμε σύντομα, πρακτικούς τρόπους που μπορούν να αξιοποιήσουν οι Δήμοι προκειμένου να πετύχουν τη βιώσιμη ανάπτυξή τους.
Αποτελεσματική διαχείριση φόρων
Μια σημαντική πρόκληση στους ελληνικούς Δήμους είναι τα συσσωρευμένα χρέη, ο υπερδανεισμός, η κακοδιαχείριση από προηγούμενες διοικήσεις γενικότερα, κάτι που επιδεινώθηκε προφανώς τη περίοδο των μνημονίων. Κατανοητό αλλά δεν γίνεται να χρησιμοποιείται συνεχώς η καραμέλα της κακοδιαχείρισης ως άλλοθι για το παρόν.
Για να πάμε παρακάτω, η βελτιστοποίηση των οικονομικών ενός Δήμου μπορεί να ξεκινήσει από την αποτελεσματική είσπραξη και διαχείριση των φόρων, τελών και αδειών, χωρίς όμως να επιβαρύνεται η επιχειρηματική δραστηριότητα σε κάθε πόλη η οποία έχει πληγεί από τη μειωμένη ζήτηση, το ενεργειακό κόστος και την αυξημένη φορολόγηση την περίοδο της οικονομικής κρίσης.
Για παράδειγμα, αντί να αυξάνονται τα τέλη απορριμμάτων αυτό μπορεί να αντισταθμιστεί με επενδύσεις ενός Δήμου στη πράσινη ενέργεια, στην ανακύκλωση, στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αντί να επιβαρυνθούν οι δημότες, να επιλεγούν πολιτικές που θα μειώσουν το κόστος διαχείρισης.
Τουριστική ανάπτυξη
Ο τουρισμός αποτελεί σημαντική πηγή εσόδων για πολλούς Δήμους αλλά σε πολλές περιπτώσεις παραμένει αναξιοποίητος. Για να αυξήσει τα έσοδά του ένας Δήμος μπορεί να αναβαθμίσει και να επεκτείνει τη τουριστική δραστηριότητα στη πόλη του.
Ας σκεφτούμε συγκεκριμένα πόσους χώρους και αξιοθέατα διαθέτει το Χαϊδάρι (Βοτανικός Κήπος, Παλατάκι, Κτίριο Νικολάου Γύζη, Μπλοκ 15, Λόφος Προφήτη Ηλία, Μονή Δαφνίου και άλλα) αλλά η επισκεψιμότητα και η αναγνωρισιμότητα παραμένει χαμηλή σε σχέση με πετυχημένους προορισμούς και ιστορικά αξιοθέατα σε άλλους Δήμους.
Ας μη ξεχνάμε ότι η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη προτείνεται στις άμεσες πολιτικές προτάσεις της ΚΕΔΕ για την εμπλοκή των δήμων στην προβολή και προώθηση των προορισμών με μοναδικό τουριστικό ενδιαφέρον ώστε να συμμετέχουν όλοι οι Δήμοι στον Εθνικό Αναπτυξιακό Σχεδιασμό για τον Τουρισμό.
Ευρωπαϊκά προγράμματα
Η αξιοποίηση των Ευρωπαϊκών κονδυλίων και προγραμμάτων από το Ταμείο Ανάκαμψης (μέρος του NextGeneration EU) είναι μια σημαντική ευκαιρία και οδός χρηματοδότησης μέσω της οποίας ένας Δήμος μπορεί να υποβάλει αίτηση απευθείας ή να επιδιώξει συνεργασία με άλλους Δήμους για σημαντικά έργα ανάπτυξης, υποδομές, πράσινη μετάβαση, μεταφορές, ψηφιακό ανασχηματισμό.
Ποιο είναι το πρόβλημα; Μα ότι πρέπει να συγγράψουν γερές, στέρεες, καλά τεκμηριωμένες προτάσεις που θα έχουν προκύψει από μελέτη, έρευνα, και τις πραγματικές ανάγκες και δυνατότητες ενός Δήμου. Αυτό σημαίνει πρόσληψη ειδικών ή συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα. Είναι επίσης μια επιπλέον λύση η σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) και συγκεκριμένα για τη μίσθωση ή ανάπτυξη υποχρησιμοποιημένων δημόσιων περιουσιακών στοιχείων.
Το Χαϊδάρι μας διαθέτει ένα σημαντικό αριθμό από αναξιοποίητα περιουσιακά στοιχεία, γη, χώρους, κτίρια, τα οποία μέσα από τη συνεργασία με ιδιώτες επενδυτές μπορούν να μετατραπούν σε εμπορικά κέντρα ακόμη και μονάδες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Εξοικονόμηση πόρων
Η ορθή διαχείριση των οικονομικών ενός Δήμου πέρα από την αύξηση των εσόδων μέσω των προαναφερθέντων τρόπων, έχει και μια δεύτερη πλευρά που είναι η εξοικονόμηση κόστους και η μείωση των λογαριασμών του Δήμου. Για παράδειγμα η δημοτική συγκοινωνία και τα οχήματα του Δήμου με τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας, έργα ενεργειακής απόδοσης όπως αντικατάσταση φωτισμού με LED, η χρήση ηλιακής ενέργειας στη λειτουργία σχολείων, είναι πρακτικές που μειώνουν τα λειτουργικά κόστη και αυξάνουν τη βιωσιμότητα.
Οι τρόποι για τη χρηματοδότηση των Δήμων είναι πολλοί στη βάση όμως ότι υπάρχει ισχυρή θέληση για την σύγχρονη Αυτοδιοίκηση που θέλει να προχωρήσει στο μέλλον, να αγκαλιάσει τη καινοτομία και όχι να μένει στάσιμη σε κακές πρακτικές του παρελθόντος ή να κατηγορεί συνεχώς τη Κυβέρνηση για τη δική της ανικανότητα να διεκδικήσει κονδύλια, να υλοποιήσει έργα βιώσιμης ανάπτυξης και να μειώσει τα λειτουργικά της κόστη.