Η Παχυσαρκία στην Παιδική και Εφηβική Ηλικία
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχει επηρεάσει την διατροφή μας με την αύξηση των ανθυγιεινών επιλογών τροφής, τη μείωση της φυσικής δραστηριότητας, την εκτεταμένη χρήση οθονών και τη μείωση της διάρκειας του ύπνου. Αυτά τα γεγονότα έχουν συμβάλει στην αύξηση της παχυσαρκίας, η οποία είναι ιδιαίτερα ανησυχητική στην παιδική και εφηβική ηλικία. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η παχυσαρκία ορίζεται ως η «μη φυσιολογική ή υπερβολική συσσώρευση σωματικού λίπους», επηρεάζοντας αρνητικά την υγεία του ατόμου.
Ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) αποτελεί έναν εύκολο και αποδεκτό τρόπο εκτίμησης της παχυσαρκίας. Ο ΔΜΣ υπολογίζεται ως ο λόγος του βάρους σε κιλά προς το τετράγωνο του ύψους σε μέτρα. Για τους ενήλικες, η κατηγοριοποίηση είναι απλή: ΔΜΣ < 25 θεωρείται φυσιολογικό βάρος, 25 > ΔΜΣ < 30 υπέρβαρο και ΔΜΣ > 30 παχύσαρκο. Ωστόσο, για τα παιδιά και τους εφήβους, η κατάσταση είναι πιο περίπλοκη, καθώς το βάρος και το ύψος τους αλλάζουν συνεχώς. Η παιδίατρος-παιδοενδοκρινολόγος, Μαρία Παπαγιάννη, επισημαίνει την ανάγκη χρήσης διαγραμμάτων ΔΜΣ που ακολουθούν τα κριτήρια της IOTF από παιδίατρο για την εκτίμηση της κατάστασης κάθε παιδιού ή εφήβου.
Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για το 2022, υπάρχουν περισσότερα από 37.000.000 παχύσαρκα παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών και πάνω από 390.000.000 παχύσαρκα παιδιά και έφηβοι ηλικίας 5-19 ετών. Δυστυχώς, οι έρευνες δείχνουν ότι η χώρα μας κατατάσσεται πρώτη στην Ευρώπη αναφορικά με τη συχνότητα της παχυσαρκίας στην παιδική και εφηβική ηλικία, με αύξηση της συχνότητας μετά την επιδημία του κορονοϊού.
Η αιτιολογία της παχυσαρκίας, όπως τονίζει η κ. Παπαγιάννη, είναι σύνθετη και πολυπαραγοντική. Γενετικοί και ενδοκρινολογικοί παράγοντες (όπως ο υποθυρεοειδισμός και η υπερκορτιζολαιμία), ψυχολογικοί παράγοντες, καθώς και την περιβαλλοντική επιρροή που περιλαμβάνει τη δράση ενδοκρινικών χημικών διαταρακτών, παίζουν σημαντικό ρόλο. Σημαντική συμβολή όμως έχει η κακή διατροφή και η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας στην ανάπτυξη της παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας.
Οι παράγοντες κινδύνου συμπεριλαμβάνουν την παχυσαρκία γονέων, αυξημένο χρόνο που περνούν τα παιδιά μπροστά σε οθόνες (τηλεόραση, DVD, βιντεοπαιχνίδια, κινητά τηλέφωνα), έλλειψη άσκησης, κακή διατροφή, έλλειψη ύπνου, και άλλους ιατρικούς και ψυχολογικούς παράγοντες όπως διαβήτη της μητέρας κατά την κύηση και προηγούμενα νοσήματα.
Είναι κρίσιμο οι γονείς να αναγνωρίζουν έγκαιρα την υπερβαρότητα του παιδιού τους και να αναλαμβάνουν δράση για να αποτρέψουν την περαιτέρω εξέλιξή της σε παχυσαρκία. Δυστυχώς, πολλές φορές, η γνώση αυτή δεν είναι σαφής, με μεγάλο ποσοστό γονέων να θεωρούν φυσιολογικό το υπέρβαρο παιδί τους.
Με τις επιπλοκές της παιδικής παχυσαρκίας είναι σοβαρές, συνδέονται με πολλές άλλες νοσηρότητες. Η κ. Παπαγιάννη σημειώνει ότι περισσότερο από το 80% των παχύσαρκων παιδιών θα είναι παχύσαρκοι ως ενήλικες, που αυξάνει τον κίνδυνο σοβαρών νόσων. Οι επιπλοκές περιλαμβάνουν ορμονικές διαταραχές, άπνοιες κατά τη διάρκεια του ύπνου, αθηρωμάτωση και δυσλιπιδαιμία που μπορεί να οδηγήσουν σε υπέρταση και καρδιοαγγειακά νοσήματα. Επίσης, υπάρχουν πιθανότητες εκδήλωσης προδιαβήτη και πολυκυστικών ωοθηκών στα κορίτσια, καθώς και αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη και την έναρξη της εφηβείας.
Η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας στα παιδιά και τους εφήβους πρέπει να είναι μια ολιστική προσπάθεια που περιλαμβάνει την συμμετοχή όλης της οικογένειας. Βασικές στρατηγικές περιλαμβάνουν την υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών, την αύξηση της φυσικής δραστηριότητας, τη μείωση του χρόνου μπροστά στην οθόνη και την αύξηση του ύπνου. Επιπλέον, υπάρχουν πλέον και φαρμακευτικά σκευάσματα καθώς και η βαριατρική χειρουργική ως επιλογές για την αντιμετώπιση αυτής της σοβαρής πάθησης σε εφήβους.
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ