Ελληνοαμερικανικές Σχέσεις: Μια Ιστορική Ανάλυση 1974-2024
Η εξέλιξη των ελληνοαμερικανικών σχέσεων αποτελεί ένα κρίσιμο θέμα το οποίο έχει μελετηθεί εκτενώς στο πλαίσιο της έρευνας που παρουσιάστηκε κατά τη διάρκεια του 10ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, το οποίο έλαβε χώρα από τις 9 έως τις 12 Απριλίου. Αυτή η έρευνα αποτυπώνει τη στάση της ελληνικής κοινωνίας προς τις Ηνωμένες Πολιτείες κατά την περίοδο μεταξύ 1974 και 2024.
Σύμφωνα με τις αναλύσεις της κας Ειρήνης Καραμούζη, Καθηγήτριας Σύγχρονης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Σέφιλντ και του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδας, καθώς και της κας Λαμπρινής Ρόρη, Επίκουρης Καθηγήτριας Πολιτικής Ανάλυσης του ΕΚΠΑ, η ελληνική κοινωνία έχει βιώσει σωρεία ιστορικών «τραυμάτων». Αυτά περιλαμβάνουν τη Δικτατορία και το Κυπριακό, στοιχεία που έχουν σχηματίσει την «μήτρα» του αντιαμερικανισμού από το 1974 και μετά. Τα θέματα των αμερικανικών βάσεων, της τρομοκρατίας, καθώς και οι περιπτώσεις βεβήλωσης του αγάλματος του Χάρι Τρούμαν συνδέονται στενά με τη διαμόρφωση αυτής της στάσης, ενώ αναφέρεται και ο ρόλος της ελληνικής διασποράς και του Πολυτεχνείου.
Η έρευνα αναδεικνύει τη διακύμανση του αντιαμερικανισμού μεταξύ της ελληνικής κοινωνίας, παρακολουθώντας την εξέλιξή του με τη βοήθεια παλαιότερων μελετών. Οι καθηγήτριες τόνισαν πως, ανάλογα με τη σημασία που αποδίδεται στο ζήτημα των ΗΠΑ από τα κομματικά προγράμματα, παρατηρείται ότι η μείωση της συζήτησης για το θέμα οδηγεί σε μειωμένη αρνητικότητα απέναντι στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Παρατηρώντας την πολιτική σκηνή, σχολίασαν ότι μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, τα κόμματα εξουσίας φαίνεται να είναι φιλοαμερικανικά, ενώ το αντιαμερικανικό αίσθημα επικεντρώνεται κυρίως στα κόμματα της ακροαριστεράς. Σημαντικά γεγονότα που έχουν επηρεάσει τη δημόσια γνώμη περιλαμβάνουν την εισβολή στο Ιράκ, τον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας και την αντίδραση των αριστερών κομμάτων έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ κατά την περίοδο των Μνημονίων.
Επιπλέον, το συναίσθημα στην ελληνική Βουλή παρουσιάζει θετικές τάσεις από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 έως το 2008, ωστόσο με την εκδήλωση της οικονομικής κρίσης το κλίμα γίνεται κυρίως αρνητικό. Η κατάσταση μεταβάλλεται μια φορά ακόμα με την εκλογική αναγέννηση του ΣΥΡΙΖΑ το 2015, αν και τα κόμματα της άκρας αριστεράς και της άκρας δεξιάς συνεχίζουν να εκφράζουν σκεπτικισμό.
Η ανάλυση αναδεικνύει μια σημαντική απόκλιση μεταξύ του φιλορωσισμού και του αντιαμερικανισμού, με συγκεκριμένα φιλορωσικά αισθήματα να αναπτύσσονται και να επηρεάζουν τη στάση απέναντι στην ΕΕ. Μετά το 2008 αλλάζει η δυναμική, καθώς παρατηρείται ότι «όποιος είναι αντι-ευρωπαίος είναι και αντι-αμερικανός και το αντίστροφο». Η εξέλιξη αυτή αποτυπώνει τη διαρκή διακύμανση στην αίσθηση του πολιτικού λόγου και της κοινής γνώμης σχετικά με τις ΗΠΑ.